Wilfred de Bruijn en Ivo van Woerden– Op zoek naar mijn Frankrijk

Een net wat andere blik op Frankrijk

Wilfred de Bruijn werd in 2013 het gezicht van homohaat in Frankrijk en in Europa, toen hij een foto van zijn mishandelde gezicht op Facebook zette met de mededeling: zo ziet homohaat er uit. Er volgde vele optredens in de media, een televisieserie bij de VPRO op zoek naar Frankrijk en nu een boek: Op zoek naar mijn Frankrijk, een persoonlijk portret van een prachtig land vol tegenstellingen.

Eerst een punt van kritiek. Dit boek is niet (volledig) geschreven door Wilfred de Bruijn. In de achterflap van de achterkant staan twee foto’s die van Wilfred de Bruijn en die van onderzoeksjournalist Ivo van Woerden. Nadat ik een keer een heel boek had gelezen en er toen achter kwam dat het door een ghost writer was geschreven, ben ik een beetje afkerig van boeken die door iemand anders zijn geschreven.  Zet het dan op de voorkant.

Los daarvan is het een erg aardig boek om te lezen. Er wordt een beeld geschetst van de Franse standenmaatschappij, hoe ingewikkeld de omgangsvormen kunnen zijn en hoe lastig het kan zijn om te integreren. Het begint met een stukje historie, er zit een beschouwing over de politieke verhoudingen (en het nepotisme) in Frankrijk in en leuke anekdotes over bijvoorbeeld het gebruik van olie of boter of waarom Fransen stokbrood eten.

Mooi vond ik ook het stuk over de dîner en société, etentjes waarbij de gasten zorgvuldig gekozen worden door de gastheer/gastvrouw opdat ze elkaar iets te vertellen hebben, waarbij het doel lijkt te zijn goed te eten en je kennis te etaleren. Dat zijn toch dingen die ik uit Nederland niet ken, maar wellicht gebeurt dat hier in andere kringen ook. We zien hier heel duidelijk Bourdieu’s idee over compenserende strategieën terug, des te meer de overheid inzet op gelijkheid (egalité), des te meer proberen de elites hun status vast te houden door hun cultureel kapitaal in te zetten.

Al met al is het een aardig boek om te lezen, prettig geschreven, waarbij we afwisselend de Bruijns visie over Frankrijk horen en zijn verhaal over wat er gebeurd is rondom de aanval op hem en zijn vriend. Het is een blik op Frankrijk vanuit de hogere klasse, waarbij ik soms dacht, er mag best wat minder name dropping in. In Nederland moet je je kop niet te ver boven het maaiveld uitsteken.

Richard Russo - Niemands gek (Sully #1)

Dit boek is een klein Russiaans feestje

Ik ben een groet fan van Richard Russo sinds ik zijn boek Empire Falls heb gelezen. Zeker één van de beste boeken die ik ooit gelezen heb en van grote invloed op mijn literaire ontwikkeling. In Niemands Gek komen we ditzelfde Russiaanse feestje tegen met wederom veel tegenslag tegen de achtergrond van small-town America. En dat de uitgever dan ook nog een gesigneerd exemplaar opstuurt, dat is toch heerlijk.

In North Bath gebeurt bijna nooit wat. Dit kleine dorpje ten noorden van New York kende welvaart toen de bronnen het nog deden en mensen van heinde en verre naar het kuuroord kwamen, maar nu de bronnen zijn opgedroogd en de toeristen vijf kilometer verderop naar Schuyler Springs zijn vertrokken is het stil. Het belangrijkste nieuws is welke stokoude iep aan Upper Main dit jaar gaat vallen en of daar iets of iemand bij gewond raakt.

Hier is Donald Sullivan, kortweg Sully, geboren, getogen en afgekeurd. Zijn huwelijk is al lang geleden mislukt en al meer dan twintig jaar rommelt hij wat aan met een getrouwde vrouw. Hij woont boven zijn oude lerares Engels, juffrouw Berryl en mag niet meer werken in de bouw omdat zijn knie kapot is en gaat daarom naar het MBO in Schuyler. Dat is niets voor hem. Hij besluit weer te gaan werken met zijn maatje Rub voor zijn vriend/vijand/baas Carl Roebuck, eigenaar van TipTop Constructions. Carl laat ze altijd wachten op hun loon en de smerigste klusjes uitdelen, maar voor Sully geldt als hij met Rub is, is het eigenlijk wel best.

De wereld verandert voor Sully als zijn zoon Peter zijn huwelijk ook stuk ziet lopen en met zijn oudste zoon Will in North Bath komt wonen. Langzaam leren de drie mannen elkaar kennen en tot op zekere hoogte vertrouwen. En hiervoor heeft Russo bijna 600 bladzijden nodig en dan nog baalde ik dat het boek uit was. Russo is grappig, hij laat Sully de draak met zichzelf steken en heel langzaam een klein beetje inzicht in zichzelf krijgen. Het boek kabbelt voort, zoals zo veel van zijn boeken, waarbij stukje bij beetje duidelijk wordt waarom het leven niet altijd loopt zoals je zou willen. En voor Sully geldt, met zulke vrienden heb je geen vijanden meer nodig, en hij zou ook niet anders willen.

Eén van de manieren waarop Russo je sympathie laat voelen voor de onbehouwen Sully is zijn relatie met zijn kleinzoon Will die overal bang voor is. Hij geeft hem een stopwatch en laat Will die indrukken en timen hoe lang hij dapper kan zijn. Dit maakt het dan weer goed dat hij regelmatig vergeet dat hij Will bij zich heeft en vertrekt om iets anders te doen zonder aan hem te denken. Dit boek uit 1993 kwam pas vorig jaar uit in Nederland en het mooie is dat afgelopen zomer het tweede deel uit kwam ‘Allemans gek’. Daar hoeven wíj in ieder geval geen twintig jaar op te wachten. 

Richard Russo - Allemans gek (Sully #2)

Interessante roman van Russo, maar niet zo goed als Niemands gek

Uitgeverij Signatuur zet er vaart achter, in 2016 werd ‘Niemands gek’ van Richard Russo vertaald en uitgegeven en in 2017 ‘Allemans gek’. Een heel ander boek, al is het een ‘tweede deel’, maar hoe kan dat ook anders als het 23 jaar later is geschreven. Russo zelf zegt dat een groot deel van de personages zeker Trump zou hebben gestemd bij de afgelopen verkiezingen (zie boektrailer onderaan).

De eerste teleurstelling begint gelijk, het duurt 37 pagina’s voor we iets te weten komen over wat er de afgelopen plusminus vijftien jaar met Sully is gebeurd en 50 voordat we hem zelf aan het woord krijgen. Langzaam wordt duidelijk dat Sully’s pech is omgekeerd naar geluk. Hij heeft zijn laatste prutserperiode gehad, gewonnen met de paardenraces, het huis van juffrouw Berryl geërfd en zijn zoon en kleinzoon hebben de afgelopen jaren bij hem in de buurt gewoond. Maar nu veranderd alles, Will gaat studeren, Peter verhuizen en Sully kwakkelt met zijn gezondheid. Zodra je accepteert dat het boek vooral gaat over North Bath en over anderen en dat Sully slechts één van de personages is verandert het boek in iets moois.

Eigenlijk is de hoofdpersoon in dit boek Douglas Raymer, de agent die door Sully in ‘Niemands Gek’ zo ver werd geprovoceerd dat hij zijn wapen afschoot en zonder te richten een raam kapotschoot. Zijn geliefde wilde hem verlaten en op de dag dat ze wegging is ze van de trap gevallen en overleden. Het kwelt hem dat hij niet weet wie de minnaar van zijn geliefde is. Hier zie je Russo’s humor weer mooi terug, Raymer heeft een garagedeuropener gevonden in de auto van zijn geliefde die niet van hun is. Als hij de juiste garage vindt, dan vindt hij dus ook de man voor wie zij hem wilde verlaten.

Alle personages uit het eerste boek passeren de revue en een aantal zaken die onduidelijk bleven in het eerste deel worden nu uitgewerkt. Zo blijkt de man van Ruth, de geliefde van Sully, al die jaren van hun verhouding te hebben geweten, maar nu deze stil ligt zijn hij en Sully vrienden geworden. Ook leren we Rub, zijn maatje, beter kennen. Russo heeft nog één manier gevonden waarmee Sully zijn vriend kan blijven pesten. Sully heeft nu een hond die hij ook Rub heeft genoemd wat voor een boel verwarring en pesterijtjes zorgt.

De stijl is typisch Russo, lang van stof, veel humor en het blijft small-town America. Anders dan bij ‘Niemands gek’ zijn de hoofdstukken hier veel korter, wat het wel makkelijker maakt om door te lezen (in het eerste boek zijn de hoofdstukken gemiddeld 100 pagina’s lang) en doordat ik de boeken na elkaar gelezen heb zitten alle personages nog vers in het geheugen. Mooi ook hoe hij het verhaal nu cht af weet te ronden. Het boek is een aanrader voor Russo-fans, maar het boek is niet zo goed als deel 1, daar hebben meer schrijvers last van…

 

Boektrailer/interview Russo