Hanna Bervoets - Ivanov

Wat als we een aap-mens zouden maken?

In 2016 bracht Hanna Bervoets het boek Ivanov uit, een prachtige roman waarin ethische kwesties centraal staan en waarin verschillende verhalen in verhalen worden verteld.

Felix van der Elsken gaat in het begin van de jaren negentig op uitwisseling naar New York. Hij volgt daar aan de universiteit verschillende vakken over cultuur en journalistiek en om zijn cursus te halen besluit hij Helena Frank te interviewen. Frank is een viroloog die onderzoek doet naar HIV, maar geschorst is door de universiteit en zijn studiegenoot Lois kent haar. Hij probeert er achter te komen waarom dat is en wil daar over schrijven. Hoe beter hij Frank leert kennen, hoe meer hij verwikkeld raakt in haar onderzoek en het verhaal van Ivanov.

Ivanov is een Russische wetenschapper die in de jaren twintig heeft geprobeerd op apen met mensen te kruizen. Het is nooit duidelijk geworden of hem dat ook maar enigszins gelukt is en zijn onderzoek is één van de verhalen in het boek. In het ‘nu’ volgen we Felix die terugkijkt op zijn tijd in New York nadat hij een uitnodiging heeft gehad voor de crematie van Helena Frank. Hij probeert te zien, begrijpen en verklaren wat er toentertijd is gebeurd en vooral waarom hij niet anders heeft gehandeld.

Het interessante van dit boek is dat verschillende (medisch)-ethische kwesties centraal staan. Zouden we apen met mensen mogen kruizen? Wat voor rechten zou zo’n kruising dan hebben? Is het geoorloofd om te kruizen als dat duizenden mensenlevens kan redden en we dan HIV kunnen genezen. Maar ook de rechten en plichten en ethiek van de journalistiek komt aan bod. Wat Felix doet, is dat nog journalistiek? Mag hij alles publiceren wat hij te weten komt? En, in hoeverre is hij verantwoordelijk voor de keuzes die Helena en Lois maken.

Dit interessante onderwerp samen met Bervoets’ fijne schrijfstijl maken het een prettig boek om te lezen. Het vraagt van je om na te denken over onze samenleving en laat open wat het ‘goede’ antwoord zou zijn.

Eerder schreef ik over 'Alles wat er was' van Hanna Bervoets

Michelle Visser – Een lucht vol Franse dromen

Lekkere feelgood

Zo nu en dan vind ik het heerlijk om even niet literair bezig te zijn en een thriller of feelgood roman te lezen. De Boekerij voorziet mij regelmatig van dit soort lekkere tussendoortjes, zie bijvoorbeeld ook mijn recensie over Een Portugese droom. Nu las ik het vervolg op ‘Het huis met de blauwe luiken’ (dat ik niet gelezen heb), ‘Een lucht vol Franse dromen’.

Het boek gaat over Anneloes Beekman, een Nederlandse die in Frankrijk een chambres d’hôtes begint. Ze verbouwt een oude boerderij en verhuurt drie slaapkamers aan gasten, maar ze heeft meer klandizie nodig en meer inkomsten dan alleen de opbrengsten uit de verhuur. Daarom besluit ze het aanbod van haar vriendin Julie aan te nemen om een goede website voor haar te ontwerpen en als ze de mogelijkheid krijgt om columns te schrijven over haar leven gaat ze daar voor.

Tijdens het boek komen er steeds meer mogelijkheden op haar pad. Zo gaat ze in de leer bij haar vrienden Mo en Martijn om voor haar gasten te kunnen gaan koken en besluit ze een hoekje van haar schuur in te richten als Brocante. Ze omringt zich met lieve en leuke mensen zoals haar buurvrouw Georgette, de uitbaatster van het lokale restaurant en klusjesman Sjoerd.

Tussen de bedrijven door snijdt Visser een aantal belangrijke thema’s aan, al voelt het soms wat ‘gemaakt’ of onnatuurlijk. Alsof er een lijstje met onderwerpen was die ze echt aan bod wilde laten komen. Zo vond ik het mooi dat ze de problematiek van homoseksualiteit en van homoseksualiteit binnen de moslimgemeenschap aan bod laat komen, maar vind ik de rol van het dorp tijdens de Tweede Wereldoorlog wat abrupt. Dat had veel sterker kunnen worden uitgewerkt, ook in een feelgood roman.  

Het boek leest lekker door, al moest ik er wel even inkomen dat een heel groot deel vanuit de derde persoon vertelt wordt, maar dat went al snel. En aan het eind komt alles gelukkig goed en liggen er nog genoeg mogelijkheden voor een derde boek. Al met al, is het een goed leesbaar boek, met aardige observaties en een fijn liefdesverhaal erachter.

Jorge Baron Biza – De Woestijn

Een gruwelijk boek, waarvan de literaire waarde mij steeds duidelijker wordt

Interessant is zowel de titel als de achtergrond van dit boek en de schrijver. De Spaanse titel is El desierto y su semilla, letterlijk vertaald: de woestijn en zijn zaad. In het Engels is de titel ook, the dessert and its seed. Met dit tweede deel van de titel paraat wordt het boek beter te begrijpen. Het hoofdthema is namelijk hoe kinderen niet willen worden als hun ouders, maar, in dit geval toch deels hun fouten kopiëren.

Het boek begint met een inleiding van Dimitri Verhulst waaruit blijkt dat het boek autobiografisch is. Mario, de zoon van Eligia en Arón is eigenlijk Jorge Baron Biza. Het boek begint bij de notaris, waar na twintig jaar strijd de scheiding tussen zijn ouders wordt getekend. Arón is zo boos dat hij zuur over Eligia gooit, waardoor haar gezicht langzaam wegschrompelt. Mario probeert zijn moeder te redden, maar slaagt daar niet in. In het ziekenhuis horen ze dat Arón zelfmoord heeft gepleegd, hij kon niet met, maar ook niet zonder zijn vrouw.

Wat volgt is een reis langs ziekenhuizen en herstelcentra waarbij Mario tot in detail het gehavende gezicht van zijn moeder beschrijft. Gruwelijk, echt niet mijn ding. Ondertussen bouwt hij een raar soort vriendschap op met een vrouw van lichte zeden en op het moment dat ze toenadering tot elkaar zoeken doet hij hetzelfde als zijn vader, hij maakt haar kapot.

Ik heb lang gedacht dat het boek maar twee sterren verdiende. Ik vond het moeilijk om uit te lezen en snapte niet waar al die hoogdravende (Spaans-talige) recensies op Goodreads vandaan kwamen. Blijkbaar is dit boek een cult-klassieker. Toch ben ik daar langzaam wat van gaan begrijpen. Ook na vier weken denk ik soms nog aan het boek, terwijl ik alweer vier andere boeken heb gelezen. En ook al vond ik het niet altijd prettig om het boek te lezen, toch ben ik blij dat ik het gelezen heb. Daarom een ster meer dan ik eerst had bedacht, want een boek dat zo in je hoofd blijft zitten, dat is toch wel goed in zijn eigen vreemdheid.